Kinderkast

Voorbereidingskoffer met medisch materiaal

Waarom

De IC kan spannend zijn voor kinderen. Hun dierbare ziet er vaak anders uit dan normaal. Soms is iemand in slaap gebracht of reageert anders. Het is belangrijk dat je kinderen voorbereid op een bezoek op de IC. Als het kind iets kan aanraken wordt het minder spannend. Er zijn allemaal buisjes en draadjes met de dierbare verbonden op een IC. Dat is anders dan normaal. In de voorbereidingskoffer zit allerlei materiaal die het kind ook op de IC kan zien. Bijvoorbeeld een beademingsbuisje of een infuus. Zo kan je kinderen voorbereiden op het bezoek van hun dierbare. Veel kinderen denken bijvoorbeeld dat er in een infuus een naald zit. Als ze kunnen voelen dat het dus een dun buisje van plastic is geeft dan meer duidelijkheid en geruststelling.

Hoe

Ga samen de inhoud van de koffer ontdekken.

Benodigd materiaal

Een koffer met inhoud bijvoorbeeld: Zuurstofkapje, tube, een ECG kabel, saturatiemeter, verband, pleister waarmee een infuus vast zit, infuus (zonder naald), maagsonde, centrale lijn, ecg plakkers.

Wat kunnen verpleegkundigen doen?

Koop een koffer en verzamel hierin medisch materiaal dat past bij jouw intensive care.

Je kan uitleg (geplastificeerd) in de koffer stoppen over het materiaal. Spreek af wat er met de koffer gebeurd. Waar kan hij staan en mag de box mee naar huis of blijft hij op de IC? Leg uit aan het team en aan ouders hoe kinderen zich kunnen voorbereiden met de koffer. Plan het bezoek samen met de ouder/verzorger, zodat er genoeg tijd is om alles rustig uit te leggen. Regel een ruimte waar je rustig kunt zitten met de ouder/verzorger en de kinderen.

Praktische uitvoering ouder/verzorger

Bedenk of het voor jouw kind helpend zou zijn om materiaal vast houden als voorbereiding op een bezoek op de IC. Vraag of er een koffer met medisch materiaal is om uitleg te krijgen. Als dat er niet is, kan je vragen of ze een infuus of beademingsbuisje mogen zien van dichtbij. Wijs verpleegkundigen op onze site.

Herinneringen maken (herinneringsdoos)

Waarom

Als een dierbare op de ic ligt of zelfs overlijdt, kan het zijn dat het kind zich heel ver weg van die persoon voelt. Het kan moeilijk zijn om te begrijpen wat er precies gebeurt en voor het kind kan het lastig zijn om te begrijpen hou hij/zij zich voelt.

Soms kunnen dingen zoals een afdruk van een hand of voet in gips of een plukje haar van de dierbare helpen om die persoon dichterbij te voelen. Het kind heeft iets tastbaars, waardoor hij/zij niet helemaal vergeet wat die persoon voor hem/haar betekent. Dit kan het kind een beetje troost geven, helpen om het verlies beter te begrijpen en ermee om te gaan. Het maakt het makkelijker om de gevoelens een plekje te geven. Ook kan het een manier zijn om samen te praten over wat er gebeurt en wat er gebeurd is. Het kan steun geven.

Hoe

Samen met de ouder/verzorger en het kind wordt gekeken naar wat voor herinneringen zij willen maken. Elk kind verwerkt dingen op zijn eigen manier. Je maakt je doos zoals jij wilt, zodat het kind kan kiezen waar hij/zij zich prettig bij voelt

Benodigde materialen

• Doos om spullen in de te doen.
• Gipsafdruk: Een set om een hand- of voetafdruk te maken.
• Inktkussen en kaartjes: Voor het maken van vingerafdrukken.
• Haarlok: Een symbolisch lokje haar in een klein glazen potje met emotionele waarde.
• Foto’s: van de dierbare.
• Video’s: Momenten kunnen worden vastgelegd op video, vooral waardevol voor jonge kinderen die zich later weinig herinneren. Veel afdelingen hebben een camera, of de ouder/verzorger kan zijn eigen telefoon of camera gebruiken.
• Kaartjes: Dierbare kunnen een persoonlijke boodschap schrijven voor de naaste.
• Herinneringsboekje: Alle herinneringen aan hun dierbare kunnen hierin opgeschreven worden. Het kind kan zijn gedachten opschrijven, de naasten kunnen ook herinneringen in het boekje zetten.
• Kledingstuk: Iets wat graag wordt gedragen door de dierbare.
• Knuffeltje, tekening, een mooie steen.
• Alles wat herinnert aan de dierbare.

Wat kunnen verpleegkundigen doen?

Ga na wat er geregeld moet worden voor de doos en wat er beschikbaar is in het ziekenhuis. Bespreek met de ouder/verzorger of ze herinneringen willen maken en wat de mogelijkheden zijn. Ondersteun de ouder/verzorger en kinderen bij het gebruik van de materialen. Dit kan samen met de verpleegkundige of de ouder/verzorger kan dit zelf doen als ze dat fijner vinden. Geef uitleg over de materialen als de ouder/verzorger liever zelfstandig aan de slag gaat. Evalueer achteraf met de ouder/verzorger hoe de doos is ervaren en wat verbeterd kan worden.

Praktische uitvoering voor de ouder/verzorger

Vragen of de doos beschikbaar is en wat er eventueel geregeld kan worden. Als het niet aanwezig in het in het ziekenhuis kan de ouder/verzorger er zelf 1 maken. Wijs verpleegkundigen op de site van IC Connect. Spreek af wat er wel en niet in de doos mag (bijvoorbeeld geen etenswaren). Kies een plekje in huis waar de doos mag staan.

Fotoboek ter voorbereiding op de IC

Waarom

Op een IC staan veel medische apparaten. Een dierbare die op de IC ligt ziet er vaak anders uit. En dierbare reageert misschien anders dan gewent. De dierbare heeft bijvoorbeeld de ogen dicht. Vroeger was bezoek van kinderen op een IC verboden. Inmiddels weten we dat een bezoek zowel het kind als de dierbare op de IC goed kan doen.

Als het kind op bezoek gaat, kan dat best indrukwekkend zijn. Als ouder/verzorger kun je goed inschatten hoe jouw kind kan reageren en of het te belastend kan zijn. Sommige kinderen zijn gevoeliger dan anderen en kunnen ergens soms langer last van houden. Een bezoek moet nooit een verplichting zijn. Een bezoek kan helpend zijn. Een bezoek kan antwoord geven op vragen en steun geven. De gedachten van kinderen kunnen soms angstiger zijn dan de werkelijkheid. Bijvoorbeeld: “hoe erg moet het zijn dat ik niet mag komen kijken?” Met een bezoek neem je die angst weg.

Als het niet goed gaat met de dierbare op de IC en er komt een afscheid, is het fijn als de kinderen al een keer langs zijn geweest. Dan kunnen ze bezig zijn met afscheid nemen in plaats van het op bezoek komen in een nieuwe omgeving. Kinderen kunnen met goede voorbereiding en uitleg door alle ‘toeters en bellen’ op de IC heen kijken. Sommige IC’s hebben een fotoboekje om een kind voor te bereiden op het bezoek. Er staan foto’s in en een korte uitleg in wat kinderen kunnen verwachten.

Hoe

Kijk en lees samen het boekje over bezoek op de IC.  

Benodigd materiaal

Fotoboekje van een bezoek op de IC.

Praktische uitvoering voor verpleegkundigen

Een fotoboekje is niet moeilijk om te maken. Regel mensen die op de foto willen, als patiënt en als familie. Het liefst wil je ook een kind op de foto’s die op bezoek komt. Vraag of er iemand van het personeel is, die kinderen in de juiste leeftijd heeft die daaraan mee willen werken. Vraag de fotograaf van je ziekenhuis of iemand uit je netwerk, om foto’s te komen maken. Daarna maak je foto’s van hoe je het bezoek op de IC wilt hebben. Foto’s van wat je kan verwachten bij een standaard IC patiënt. Bijvoorbeeld een foto van het ziekenhuis, een foto dat de familie zich meldt aan de balie, een foto van een monitor en saturatiemeter en dokter en verpleegkundige. Uiteindelijk ook een foto van iemand in bed aan de beademing. Waarbij de familie die op bezoek komt en degene in bed natuurlijk uitdrukkelijk toestemming hebben gegeven hiervoor. Daarna maak je een fotoboekje via de afdeling communicatie of via een bekende fotoboekensite. Gebruik eenvoudige tekst om uit te leggen wat je ziet op de foto. Er zijn diverse voorbeelden. Vraag IC Connect  om hulp indien nodig.

Praktische uitvoering voor ouders

Vraag of de afdeling een fotoboekje heeft om jouw kind op een bezoek voor te bereiden. Is er geen fotoboekje, dan kan je zelf foto’s maken van hoe het eruit ziet op in het ziekenhuis en de IC. Begin bij de ingang van het ziekenhuis, daarna hoe je de afdeling oploopt. Maak een foto van de apparatuur rond het bed. Als laatste maak je een foto van de dierbare in het bed eerst van veraf en daarna dichtbij. Bespreek samen wat er te zien is op de foto’s en hoe het bezoek gaat lopen. Houd het eerste bezoek kort. Vertel dat je op de ic in de wachtruimte ook nog kunnen beslissen of je mee wilt of niet. Vertel dat je ook vanaf de deuropening mag kijken als je het spannend vindt. En dat je altijd van de IC af mag lopen. Je mag ook je dierbare vast houden. Vertel dat alle gevoelens goed zijn. Leg uit dat je alles mag vragen en dat er een verpleegkundige is die je ook uitleg kan geven.

Zorg na het bezoek voor een fijne plek om samen na te praten. Wil je op bezoek gaan neem de praktische tips door op onze site.

Film over bezoek op de IC

Waarom

Op een IC staan veel medische apparaten. Een dierbare die op de IC ligt ziet er vaak anders uit Vroeger was bezoek van kinderen op een IC verboden. Inmiddels weten we dat een bezoek zowel het kind als de dierbare op de IC goed kan doen. Als je op bezoek gaat, kan dat best indrukwekkend zijn voor een kind. Als ouder/verzorger kun je goed inschatten hoe jouw kind kan reageren en of het te belastend kan zijn. Sommige kinderen zijn gevoeliger dan anderen en kunnen ergens soms langer last van houden. Een bezoek moet nooit een verplichting zijn. Een bezoek kan juist ook helpend zijn. Een bezoek kan antwoord geven op vragen en steun geven. De gedachten van kinderen kunnen soms angstiger zijn dan de werkelijkheid. Bijvoorbeeld: “hoe erg moet het zijn dat ik niet mag komen kijken?” Met een bezoek neem je die angst weg. Als het niet goed gaat met uw dierbare op de IC en er komt een afscheid, is het fijn als de kinderen al een keer langs zijn geweest. Dan kunnen ze bezig zijn met afscheid nemen in plaats van het op bezoek komen in een nieuwe omgeving. Kinderen kunnen met goede voorbereiding en uitleg door alle ‘toeters en bellen’ op de IC heen kijken. Vertel over hoe het eruit ziet op de IC en wat het kind bij een bezoek kan verwachten, hier hebben we een filmpje voor gemaakt.

Hoe

Kijk samen het filmpje over bezoek op de IC.

Benodigd materiaal

Telefoon, tablet, smart tv.

Bekijk hier het filmpje

Praktische uitvoering voor verpleegkundigen

Wijs ouders op de film ter voorbereiding op een bezoek op de IC. Maak afspraken over het bezoek van kinderen op de IC. Zorg (als het een eerste  bezoek is) dat er een verpleegkundige beschikbaar is voor vragen van het kind, welke de ouders niet kunnen beantwoorden. Bereid het bezoek voor: zie voorbereiding.

Praktische uitvoering voor ouders

Kijk samen naar de film als je op bezoek wilt gaan, hierin wordt uitgelegd wat een kind kan verwachten. Daarna kan je er samen over praten. Bezoek van de IC moet geen verplichting zijn. Wil je op bezoek gaan, neem de praktische tips door op onze site.

Kinderen op bed zetten

Waarom

Een opname op de ic kan indrukwekkend zijn. Het kan zijn dat een kind graag een dierbare wil aanraken of knuffelen. Voor de dierbare die ziek is kan dit ook fijn zijn. Door alle kabels en buisjes is contact niet altijd vanzelfsprekend. Het is ook lastig in te schatten voor ouders wat wel en niet kan. Het bed is soms een grens waar niet over heen gegaan durft te worden. Soms heeft de dierbare pijn en is knuffelen niet fijn. Ook kan het gevaarlijk zijn als een buisje los gaat. Maar er zijn zeker situaties waarbij het mogelijk is dat een kind op bed kan zitten of tegen een ouder/verzorgende aan kan liggen. Ze kunnen elkaar een knuffel kunnen geven of om gewoon bij elkaar te zijn. Voor een ouder/verzorgende kan het zou fijn zijn om je eigen kind te voelen of om een knuffel te krijgen. Iets voelen wat eerder zo normaal was om te voelen.

Hoe

Overleg met verpleegkundige welk contact mogelijk is.

Benodigd materiaal

Geen.

Praktische uitvoering voor verpleegkundigen

Inventariseer of er behoefte is aan lichamelijk contact. Is er behoefte aan lichamelijk contact, kijk dan wat mogelijk is. Het is voor familie niet vanzelfsprekend om lichamelijk contact te maken. Een hand vast houden kan bijna altijd, een baby tegen een moeder aanleggen ipv. in de Maxi-Cosi te laten liggen meestal ook. Bij stabiele patiënten kan een klein kind vaak op bed zitten (zie foto). Let op infectie gevaar. Echter ouders en kinderen dragen vaak dezelfde micro-organismen met zich mee. Spreek af welke voorwaarden er zijn: bijvoorbeeld dat dit alleen in overleg gaat en alleen als er een verpleegkundige bij is.

Praktische uitvoering voor ouders

Vraag wat mogelijk is. Het is niet vanzelfsprekend dat het mag of kan. Sommige apparatuur kan gevoelig zijn en dan kan een kind niet zomaar op bed zitten. Soms is er een risico op besmettelijke ziektes. Doe het alleen als het kind het ook wil. Maak een foto van hoe het was, dan kan je het daarna nog een keer met elkaar erover hebben.

GevoelsKalender

Waarom

Een opname op de IC kan voor een kind een ingrijpende en emotionele ervaring zijn. Plotseling is een dierbare niet meer bij het kind in de buurt. Een kind kan verlies voelen. Dit roept verschillende gevoelens op, bij het kind maar ook bij anderen in hun buurt. Het kan soms lastig zijn om over deze gevoelens te praten of ze goed te uiten.

Voor kinderen die moeite hebben met schrijven, of nog niet kunnen schrijven, kan een kalender met emoticons een oplossing zijn. Dit maakt het voor hen eenvoudiger om hun gevoelens te uiten. Door een gevoel te tekenen kan je het er samen over hebben en kan er meer grip op gevoelens ontstaan.

Hoe

Print een kalender met lege vakjes uit of teken er zelf 1. Zoek een plekje waar de kalender kan hangen en maak elke dag een tekening. Het kan ook met stickers.

Benodigd materiaal

Papier, stiften, eventueel stickers.

Praktische uitvoering voor verpleegkundigen

Wijs ouders op de mogelijkheid, wijs waar de kalender mag hangen. Zorg dat de kalender bereikbaar is voor het kind.

Praktische uitvoering voor ouders

Maak een kalender, overleg waar jullie de kalender ophangen: dat kan thuis of op de ic. Praat met elkaar over wat er getekend wordt.

Brievenbus voor post aan de patiënt

Waarom

Als een dierbare wordt opgenomen op de IC voelt een kind verlies. Ineens is degene die voor je zorgt er niet meer alle dagen. Anderen om het kind heen zijn ook verdrietig of hebben eigen zorgen. Het kind voelt zich misschien alleen. Het schrijven naar een dierbare, wordt al sinds vele jaren gebruikt bij de verwerking. Schrijven biedt de mogelijkheid om te zeggen wat het kind/ouder/verzorgende wil zeggen. Doordat men nadenkt over wat hij/zij schrijft maakt het ruimte voor gevoelens en worden gevoelens duidelijker. Soms wil het kind/ouder/verzorgende nog graag iets zeggen tegen de dierbare maar kan dat niet, door bijvoorbeeld een onverwachte opname op de ic. Een brief schrijven kan helpend zijn.

Een gevoel of herinnering kan gedeeld worden. Misschien wil men vertellen aan de dierbare wat het aan het doen is. Of dat hij/zij de dierbare mist.

Kinderen kunnen ook een tekening of een gedichtje maken. Het kan een kusje op een blaadje zijn, uitgeknipte hartjes als symbool voor denken aan de dierbare op de ic.

Het zorgvuldig zoeken naar de juiste woorden kan afleiding geven. Het kan helpen bij verwerking. Je kan ook zonder te schrijven gevoelens uiten: met bijvoorbeeld verf, vormen en kleuren. Een tekening kan ook helpen. Het hele gezin kan gebruik maken van de brievenbus.

Hoe

Maak of koop een brievenbus en zet die op een betekenisvolle plek.

Benodigd materiaal:

De brievenbus kan een echte brievenbus zijn, maar ook een zelf gemaakte, bv. een schoenendoos met een gleuf.
Zelf knutselen: knutsel spullen, papier, potloden en stiften.

Praktische uitvoering voor verpleegkundigen

• De brievenbus kan thuis staan en op de ic.
• Zoek een plekje op de ic waar hij kan staan bij de patiënt, maak afspraken met het team hierover. Wordt de brievenbus opgeborgen als er geen bezoek is?
• Wijs ouders op de mogelijkheid.
• Spreek af met de ouders wat er in de brievenbus mag en wat niet (bv geen etenswaren of bloemen) .
• Spreek af wat je doet als de brievenbus vol is.

Praktische uitvoering voor ouders

• Zoek een plek in huis of op de IC waar de brievenbus kan staan.
• Leg uit op het niveau van het kind uit wat de bedoeling is. Knutsel evt. samen een brievenbus of zoek er samen 1 uit. Er kunnen zoveel briefjes in als je wilt. Het kan een kusje op een blaadje zijn. Een klein gedichtje, iets dat je meegemaakt hebt die dag.
• Spreek af wat er in de brievenbus mag en wat niet (bv geen etenswaren) .
• Bedenk wat je doet als de brievenbus vol is.

Brievenbus voor hemelpost

Waarom

Schrijven naar iemand die je mist, wordt al lang gebruikt als hulpmiddel bij rouwverwerking. Door te schrijven kun je alsnog zeggen wat je nog had willen zeggen. Soms kan dat niet meer door bijvoorbeeld een plotseling overlijden.

Het kind kan vertellen waarmee hij/zij het moeilijk heeft of hoe het omgaat met het verlies. Het kan ook helpen om een oude ruzie of misverstand op te helderen. Het kind kan mooie herinneringen opschrijven. Schrijven kan troost bieden en helpt emoties onder woorden te brengen, waardoor diegene ruimte geeft aan gevoelens.

Het kind, maar ook ouders/verzorgers kunnen iets heel persoonlijks schrijven, maar ook iets eenvoudigs. Kinderen kunnen ook een tekening maken of een gedicht schrijven. Zelfs een kusje op papier of uitgeknipte hartjes kunnen een symbool zijn voor de herinnering aan de overledene.

Het maken van een persoonlijke rouwkaart kan veel steun geven. Het zoeken naar de juiste woorden en een troostend beeld kan afleiding bieden en ruimte scheppen in je hoofd. Maar soms zijn woorden niet nodig en kunnen gevoelens geuit worden met verf, vormen of kleuren. Voor kinderen kan het maken van een brief of tekening een waardevolle manier zijn om afscheid te nemen en het rouwproces te verwerken.

Het hele gezin kan gebruik maken van de brievenbus.

Hoe

Maak een brievenbus en zet die op een betekenisvolle plek.

Benodigd materiaal

De brievenbus kan een echte brievenbus zijn, maar ook een zelf gemaakte bv. een schoenendoos met een gleuf.
Zelf knutselen: knutselspullen, papier, potloden en stiften.

Praktische uitvoering voor verpleegkundigen

Wijs ouders op de mogelijkheid van en brievenbus voor hemelpost.

Praktische uitvoering voor ouders

• Zoek een betekenisvolle plek in huis of bij de overledene waar de brievenbus kan staan.
• Leg uit op het niveau van het kind wat de bedoeling is. Knutsel evt. samen een brievenbus of zoek er samen 1 uit. Er kunnen zoveel briefjes in als je wilt. Het kan een kusje op een blaadje zijn. Een klein gedichtje, iets dat je meegemaakt hebt die dag.
• Spreek af wat er in de brievenbus mag en wat niet (bv. geen etenswaren) .
• Bedenkt wat je doet als de brievenbus vol is.

Foto’s bij overlijden

Waarom

Soms overlijdt iemand op de intensive care. Dit is een verdrietige tijd. Samen afscheid nemen is dan heel belangrijk. Het is een moment dat je nooit vergeet. Je kunt samen zijn met anderen bij het afscheid van je dierbare. Dit kan de band met elkaar sterker maken, juist in deze zware en emotionele periode. Er gebeurt veel, en die momenten zijn waardevol. Daarom wil je ze misschien bewaren.

Tegenwoordig worden er vaak foto’s gemaakt tijdens zulke momenten. Deze foto’s kunnen troost geven, aan de naasten. Bijvoorbeeld aan kinderen, die later misschien vragen hebben over het overlijden. Door samen naar de foto’s te kijken, kun je praten over wat er is gebeurd en herinneringen ophalen. Dit kan helpen bij het verwerken van het verdriet.

Soms kunnen foto’s heftig zijn. Maar het fijne is dat ze niet meteen bekeken hoeven te worden. Dat kan op het moment dat er behoefte aan is. Ze helpen om die waardevolle momenten te blijven herinneren. Soms zijn kinderen zo jong dat ze niks meer herinneren. Een laatste foto met de dierbare kan dan nog belangrijker zijn.

Hoe

Foto’s kunnen worden gemaakt met de camera op de telefoon van de familie. De verpleegkundige kan gevraagd worden om hierbij te helpen.
Foto’s kunnen ook gemaakt worden door de medisch fotograaf van het ziekenhuis (hiervoor zijn wel vooraf afspraken nodig).

Benodigd materiaal

Mobiele telefoon, of eigen camera van familie.
Fotograaf van het ziekenhuis heeft eigen camera en software om foto’s te bewerken.

Praktische uitvoering voor verpleegkundigen:

• Wijs familie op de mogelijkheid van foto’s maken. Leg uit waarom foto’s waardevol kunnen zijn, bijvoorbeeld “Je hoeft er nooit meer naar te kijken als je niet wil, maar je hebt ze dan wel als de kinderen daar behoefte aan hebben”.
• Zorg voor schone lakens, hang de urinezak etc. uit beeld, zet het bed laag en doe de bedhekken omlaag. Eventuele wonden kunnen bedenkt worden.
• Geeft tips welke foto’s gemaakt kunnen worden, zie bijvoorbeeld handen foto hierboven. Ook kunnen er foto’s gemaakt worden van een knuffel die gegeven wordt of dat men bij elkaar rond het bed staat.
• Kijk of je kan helpen bij het maken van foto’s. Kleine kinderen kunnen in bed bij de dierbare. Een baby of peuter heeft later geen herinnering meer hieraan, waardoor de foto als laatste moment met de ouder erg belangrijk kan zijn.
• Geef uitleg over het beleid rondom foto’s in jullie ziekenhuis (geen foto’s van zorgverleners bv).
• Vraag of jullie medisch fotograaf foto’s bij overlijden zou willen maken. Als die mogelijkheid er is, maak onderling afspraken over bij wie, wanneer en hoe.

Praktische uitvoering voor ouders/verzorgers

• Vraag wat het beleid van het ziekenhuis is met betrekking tot het maken van foto’s, vertel dat je foto’s wilt maken.
• Er kunnen foto’s gemaakt worden met een eigen camera bijvoorbeeld op de mobiele telefoon. De foto van handen zoals hierboven is minder confronterend en geeft een mooi beeld van het samen zijn. Ook mag je een patiënt knuffelen en daar de foto van maken, hiervoor is het fijn als bijvoorbeeld de bedhekken omlaag zijn en het bed laag staat voor het kind. Vraag de verpleegkundige wat mogelijk is en om hierbij te helpen.
• Sommige kinderen kunnen in bed. Een laatste foto met de ouder/verzorgende kan belangrijk zijn. Vraag de verpleegkundige hierbij te helpen.
• Als je als gezin op de foto wilt, denk aan een ander familielid die de foto kan maken of vraag of een verpleegkundige wilt helpen.
• Hou zorgpersoneel uit beeld, tenzij er expliciete toestemming is hiervoor.

‘Ontdek een IC bed’ op de website van IC Connect

Waarom

Een IC-omgeving kan best indrukwekkend zijn. Er staan veel apparaten, die geluiden maken en die vaak met allerlei buisjes aan de dierbare vastzitten. Dit kan spannend of eng zijn. Als een apparaat een alarm geeft, denken veel mensen dat er iets mis is met de dierbare. Vaak zijn deze signalen bedoeld om de verpleegkundigen te helpen beter voor de dierbare te zorgen, bijvoorbeeld om te laten weten dat een infuuszak moet worden vervangen.

Op onze website staat een interactieve animatie. Hier kan een kind zelf alle apparaten en onderdelen rond een IC-bed aanklikken. Bij elk apparaat verschijnt een uitleg, en soms kun je ook horen welk geluid het maakt. Door zelf op ontdekking te gaan, leert het kind wat de apparaten doen en hoe ze klinken. Zo kan het kind wennen aan de omgeving waar zijn of haar dierbare ligt. Dit kan helpen om minder bang te zijn voor het onbekende.

Hoe

Ga naar de website van IC Connect > Voor kinderen > Ontdek een IC-bed of gebruik deze link:
Ontdek een IC-bed

Benodigd materiaal

PC, laptop, tablet of smartphone en een internetverbinding.

Praktische uitvoering voor verpleegkundigen

Bezoek van de IC moet geen verplichting zijn voor het kind. Als een familie vertelt met een kind op bezoek te willen komen, bereidt het kind dan goed voor.

Ga naar de website van IC Connect > Voor kinderen > Ontdek een IC bed. Laat bij voorkeur het kind zelf de computer gebruiken. Hij/zij kan dan op eigen tempo en naar eigen behoefte de informatie doornemen. Blijf er wel bij als professional en/of met een dierbare om eventuele vragen te kunnen beantwoorden en het kind emotioneel te ondersteunen.

Kijk ook samen naar ons filmpje en neem de praktische tips door op onze site. Daarna kan je er samen over praten.

Praktische uitvoering voor ouders

Bezoek van de IC moet geen verplichting zijn voor het kind. Als je met een kind op bezoek wilt komen, bereidt het kind dan goed voor.

Ga naar de website van IC Connect > Voor kinderen > Ontdek een IC bed. Laat bij voorkeur het kind zelf de computer gebruiken. Hij/zij kan dan op eigen tempo en naar eigen behoefte de informatie doornemen. Blijf er wel bij als professional en/of met een dierbare om eventuele vragen te kunnen beantwoorden en het kind emotioneel te ondersteunen.

Kijk ook samen naar ons filmpje en neem de praktische tips door op onze site. Daarna kan je er samen over praten.

Hoe maak je een intensive care kamer klaar voor kinderen?

Waarom

Een intensive care kamer ziet er anders uit dan een gewone ziekenhuiskamer. Er staat een groot bed in het midden en veel apparaten zoals infuuspompen, een bewakingsmonitor, een beademingsmachine en soms een dialysemachine. Deze apparaten maken soms piepgeluiden. Voor een kind kan dit spannend en indrukwekkend zijn. Het is dan fijn dat de kamer zo is opgeruimd en ingericht dat het kind makkelijk op bezoek kan komen. Het is prettig als er geen onnodige piepjes gaan. Het is fijn als het bed al op ooghoogte is.

Hoe

Als verpleegkundige kun je de kamer voorbereiden.

Benodigd materiaal

Geen, tenzij je een bankje wil om kinderen op de laten staan.

Praktische uitvoering voor verpleegkundigen

• Overleg met de ouders/verzorgers over het bezoek, inclusief tijdstip en wie er meekomen.
• Adviseer ouders/verzorgers om de website van IC-Connect te bekijken voor informatie over een IC-kamer.
• Zorg dat de kamer netjes en opgeruimd is, ondanks de vele apparatuur.
• Zet het bed op de laagste stand en laat, indien mogelijk, de bedhekken zakken, zodat het kind dicht bij de dierbare kan komen.
• Gebruik een krukje/stoel of een ander hulpmiddel om kinderen dichter bij het bed te laten komen.
• Hang drains en katheterzakken aan de andere kant van het bed, zodat dat niet het eerste is wat het kind ziet.
• Zorg dat er zo min mogelijk alarmen afgaan, bijvoorbeeld door pompen al te vervangen of klaar te zetten.
• Zet eventueel rustige muziek aan die de dierbare prettig vindt.
• Geef foto’s of persoonlijke spullen van de dierbare een mooie plek in de kamer.
• Neem de tijd om het kind en de ouders/verzorger te begeleiden. Laat het kind vragen stellen en geef duidelijke antwoorden.
• Zorg voor schone lakens en wondbedekking.
• Eventueel luchtverfrisser bij nare geuren.

Praktische uitvoering voor ouders/verzorger

Bereid je kind voor met de website van IC-Connect. Daar staan filmpjes over IC-kamers en de geluiden die apparaten kunnen maken. Bekijk deze samen met de kinderen vóór het bezoek.

Bespreek het tijdstip van het bezoek met de verpleegkundige en maak samen een planning.

Houd er rekening mee dat het bezoek soms uitgesteld kan worden door onverwachte situaties. De dierbare kan op dat moment net verzorgd moeten worden of er moet een onderzoek gedaan worden. Als je op de ic bent vraag dan of het uitkomt.

Plekje voor kinderen op de IC-kamer

Waarom

Op de intensive care staan veel apparaten. Dat kan soms een beetje eng of veel voelen. Voor kinderen is het vaak moeilijk om zich op zo’n plek op hun gemak te voelen. Er is weinig ruimte waar ze echt kind kunnen zijn. Daarom is het belangrijk om een plek te maken waar kinderen even zichzelf kunnen zijn.

Een klein hoekje op de IC-kamer, waar ze kunnen spelen, een boekje lezen of tekenen, kan helpen. Zo hebben ze afleiding en voelt alles wat normaler. Dit maakt de omgeving minder spannend en geeft een fijner gevoel. Ook helpt het ouders en kinderen om echt even samen te zijn. Dat maakt het verblijf op de IC een beetje makkelijker.

Zo’n plekje laat zien dat er ook aan de kinderen wordt gedacht. De kinderen wordt een plek gegeven wat ze erbij laat voelen.

Hoe

Zoek een plekje op de kamer dat groot genoeg is voor een klein tafeltje en stoeltje.

Benodigd materiaal

Tafeltje en stoeltje, tekenmateriaal, kleurplaten, leesboekjes.

Praktische uitvoering voor verpleegkundigen

• Het tafeltje en stoeltje moet ergens opgeborgen kunnen worden, denk aan een lege kamer of voorraad kamer.
• Spreek met de ouders af wanneer het kind langskomt. Voor het bezoek zet je het tafeltje klaar.
• Spreek regels af hoe te werken als de patiënt in isolatie ligt. Spreek af of het tafeltje en stoeltje gedurende de hele opname op de kamer mag staan of, dat het als er geen bezoek van het kind is, weer opgeruimd wordt.
• Bespreek waar de tekening die gemaakt is opgehangen worden.
• Kijk wat voor materiaal er al in het ziekenhuis is, bijvoorbeeld tafeltjes/materiaal op de kinderafdeling die af en toe geleend kunnen worden. Vraag een pedagogisch medewerker welk materiaal er is.

In het voorbeeld (foto) had de dochter papieren bloemen voor mama gemaakt, die konden mooi op het tafeltje staan.

Praktische uitvoering voor ouders

Bespreek wat de mogelijkheden zijn met de verpleegkundige. Vertel wanneer je met jonge kinderen op bezoek komt en neem bijvoorbeeld zijn/haar favoriete boekjes of tekenspullen mee. Bespreek of er een mogelijkheid is waar je kind makkelijk kan zitten en een klein plekje voor zichzelf kan hebben. Een filmpje kijken of een spelletje doen op een IPAD of telefoon kan ook. Is er geen tafel of stoeltje overweeg om een klein stoeltje mee te nemen (of kinderwagen). Leg het doel uit. Wijs de verpleegkundigen op onze site.

Op een ic liggen mensen soms vanwege een besmettelijke ziekte of gevaarlijkere bacterie in isolatie. Om besmettingsgevaar te voorkomen kan een tafel en stoeltje soms niet de kamer op.

Zorgenvriendje

Waarom

In een stressvolle situatie is het belangrijk om gevoelens te uiten. Voor kinderen is het soms moeilijk om over deze gevoelens te praten. Een zorgenvriendje kan een hele fijne manier zijn om hun zorgen, verdriet en gevoelens te uiten. Met een zorgenvriendje kunnen kinderen hun gevoelens uiten in de vorm van een tekening of een geschreven papiertje. Deze stoppen ze dan in de speciale buidel in het zorgenvriendje. Ook als iets anders hen emotioneert. Dat kan boosheid, verdriet of angst zijn, maar ook blijdschap. Zo kunnen zij hun emoties even ‘loslaten’ omdat het zorgenvriendje daar voor hen op past.

Je kan afspreken of ouders ook de briefjes in het zorgenvriendje mogen lezen. Of dat het helemaal van het kind is. Ouders/verzorgers kunnen door het lezen van deze zorgen hun kind beter helpen. Zo weet je wat er om gaat in het hoofd van je kind.

Benodigd materiaal

Zorgenvriendje, pen en papier.

Praktische uitvoering verpleegkundigen

Bespreek met ouders dat een zorgenvriendje hun kind kan helpen bij het uiten van gevoelens, verdriet en zorgen.

Praktische uitvoering voor ouders/verzorgers

• Koop een zorgenvriendje en leg het kind uit wat een zorgenvriendje voor ze kan betekenen.
• Zorg voor een vast moment waarop het kind een briefje kan schrijven/ tekenen en laat het kind het briefje in de het zorgenvriendje stoppen.
• Maak afspraken of de briefjes geheim blijven of dat de ouder/verzorger ze ook mag bekijken.

 

Samen foto’s / filmpjes kijken

Waarom

Voor zowel de dierbare als kinderen is het belangrijk om elkaar op de IC (intensive care) te bezoeken.

Kinderen kunnen het spannend vinden om iemand op de IC te zien. De dierbare kan er anders uitzien en kan misschien niet praten. Dit kan ervoor zorgen dat het kind niet dichtbij durft te komen of niet goed weet wat te zeggen.

Als een dierbare in het ziekenhuis ligt, mist diegene dingen die buiten het ziekenhuis gebeuren, zoals het dagelijkse leven van een kind. Door samen op een scherm foto’s of filmpjes te bekijken van dingen zoals school, sport of thuis, kan de dierbare alsnog deel uit maken van het leven buiten het ziekenhuis. Het kind wordt zo op een ontspannen manier uitgenodigd om contact te maken met de dierbare. Dit helpt het kind zich meer op zijn gemak te voelen, waardoor het makkelijker wordt om te praten en contact te maken met de dierbare.

Benodigd materiaal

Mobiele telefoon, tablet of laptop.

Als je gebruik wilt maken van een USB stick kun je overleggen met de afdeling voor mogelijkheden om het af te spelen via de televisie.

Praktische uitvoering verpleegkundigen

Vraag aan de naasten of ze foto’s/filmpjes kunnen maken van het dagelijks leven buiten het ziekenhuis. Kinderopvang, leerkracht, BSO, oppas kunnen hier ook bij betrokken worden.

Praktische uitvoering voor ouders/verzorgers

Maak foto’s/filmpjes van je kind bij alledaagse activiteiten en vraag andere betrokkenen in het leven van uw kind (school, opvang, grootouders, vrienden etc.) dit ook te doen. Speel dit af op een mobiele telefoon, tablet of laptop of vraag eventueel aan het ziekenhuis of het op een tv of tablet van het ziekenhuis afgespeeld kan worden.

Knuffels die vriendjes zijn

Waarom

Als een dierbare wordt opgenomen op de IC kan het zijn dat een kind zich alleen voelt. Kinderen voelen zich misschien ook wel verdrietig. Het is fijn om dan iets te hebben wat troost geeft en ook het gevoel van samen zijn. Een knuffel of ander voorwerp kan daarbij helpen. Als een dierbare in het ziekenhuis ligt, kan zo’n voorwerp de band tussen het kind en de dierbare versterken. Bijvoorbeeld door samen dezelfde armband te dragen of een zelfde knuffel bij de dierbare achter te laten en een andere mee naar huis te nemen. Het kan ook een ander voorwerp of speelgoed zijn. Dit herinnert hen eraan dat ze samen zijn, ook al kunnen ze niet altijd fysiek bij elkaar zijn. Je kan tegen de knuffel praten of het voorwerp even aanraken.

Als de dierbare weer thuis is, kan het voorwerp het kind blijven helpen. Het geeft het kind een gevoel van veiligheid en zorgt ervoor dat het kind zich meer op zijn gemak voelt bij het naar buiten gaan. Veel kinderen vinden het fijn om een knuffel bij zich te hebben, omdat dit hen helpt om zich verbonden te voelen met hun dierbare.

Hoe

Geef een knuffel aan de dierbare op de IC en ook een zelfde knuffel aan het kind, vertel dat ze een band hebben samen. Het mag ook een autootje, een steen of iets anders zijn.

Benodigd materiaal

2 Knuffels (of een ander voorwerp, bv een autootje, armbandje of steen) die veilig zijn voor de leeftijd van het kind.

Praktische uitvoering voor verpleegkundigen

Kijk wat er in het ziekenhuis mogelijk is. Er zijn vaak al knuffels op de kinderafdeling of op de Spoedeisende hulp. Leg het team uit waar de knuffels voor zijn, namelijk om een symbolische band tussen de dierbare op de IC en het kind te creëren. Vraag of er een budget voor kan komen op de IC om knuffels aan te schaffen. Kijk of sponsering mogelijk is. Spreek met elkaar af welke kinderen een knuffel krijgen en welke niet. Bijvoorbeeld wel kinderen van ouders maar geen neefjes of nichtjes. Spreek een plek af waar de knuffels liggen. Spreek ook af waar de knuffel op de kamer komt. Leg de knuffel dicht bij de patiënt als de kinderen op bezoek komen. Geef uitleg aan ouders over knuffels of voorwerpen op de IC. Zijn er geen knuffels op jouw IC, vraag ouders om ze van thuis mee te nemen of laat ze zelf kopen. Dit kan ook met andere voorwerpen, denk aan armbandjes of speciale stenen.

Praktische uitvoering voor ouders/verzorger

Als er geen knuffels zijn op de IC-afdeling, koop zelf 2 knuffels of neem van thuis mee. Het hoeven geen identieke knuffels te zijn. Leg aan je kind uit waar de knuffels voor zijn. Leg uit waar de knuffels voor zijn aan de verpleegkundigen. Wijs ze op onze site. Vraag aan de verpleging waar de knuffel mag blijven op de IC. Is je kind te oud voor een knuffel of heeft het niks met knuffels: het kan ook bijvoorbeeld een autootje zijn, een armbandje of een steen.

Dagboek om in te schrijven

Waarom

Doordat er op de IC zoveel gebeurt is het soms moeilijk om alles te onthouden. Later is het voor kinderen moeilijk om je alles te herinneren. Een dagboek kan helpen bij de verwerking. Later kan je er weer op terug kijken hoe het was. Je kan schrijven wat je wilt. Het help om gevoelens op te schrijven, je kan het zo van je afschrijven waardoor je minder piekert. Het help om beter je gevoelens te beschrijven, zo leer je wat over jezelf. Als je stil staan bij wat er gebeurt kan je het soms makkelijker een plekje geven en er over praten met anderen. Maar het mag ook een veilige plek zijn om alles van je af te schrijven. Als je bijhoudt wat er is gebeurd kan je later het dagboek laten lezen door de dierbare die op de ic ligt, dat hoeft niet als je het privé wil houden. De meesten mensen die op een ic hebben gelegen weten grote delen niet meer wat er is gebeurd op de ic. Zo kan je ook je dierbare helpen. Een dagboekje kan makkelijk aangeboden worden, er is weinig uitleg of kennis bij nodig en kan op ieder moment gepakt worden. Er zijn ook veel internet sites die je helpen bij hoe je een dagboek kan bijhouden. Er zijn ook digitale dagboeken.

Hoe

Schrijf wanneer je wilt in het dagboek wat je bezighoudt.

Benodigde materialen

Boekje, schrift, pen.
Als je een digitaal dagboek bijhoud kan heb je een computer of telefoon nodig.

Praktische uitvoering voor verpleegkundigen

Een dagboek bijhouden vermindert het risico op PICS-F. Patiënten vinden het ook fijn om later terug te lezen wat er gebeurd is. Veel ziekenhuizen beiden een vorm van dagboek bijhouden aan. Soms digitaal, soms op papier. Heeft jouw ziekenhuis dat niet, bied dan bv en gratis digitaal alternatief aan. Maak de familie duidelijk dat de vorm (digitaal, papier, met meerder mensen schrijven of met 1 etc.) niet uitmaakt. Dat foto’s ook helpend kunnen zijn. Zorg dat het dagboek aan het begin van de opname wordt aangeboden aan de familie. Benoem aan de familie dat het gezamenlijk samengesteld of apart kan worden bijgehouden. Benoem dat het ook gebruikt kan worden om herinneringen voor de kinderen maar ook de opgenomen persoon tastbaar te maken.

Praktische uitvoering voor ouder(s)/verzorger(s)

Door dit boekje kan er later nog op deze lastige tijd samen teruggekeken worden. Het is dan ook belangrijk dat de betrokken kinderen zelf ook in het boek schrijven of meegenomen worden in het schrijven. Kinderen kunnen hun gedachten soms ook uiten door te tekenen. Ook tekeningen kunnen verwerkt worden in dit boekje. Er kunnen ook foto’s in opgeplakt worden. Dit kunnen foto’s zijn van tijdens de opname, met je dierbare, maar ook foto’s die buiten het ziekenhuis gemaakt worden. Ook kunnen dit juist foto’s zijn waarbij er aan leuke momenten gedacht wordt.

Foto’s maken op de IC

Waarom

Een opname van een dierbare op de ic kan voor een kind indrukwekkend zijn. Er gebeurt heel veel in een korte tijd. Het kan ook veel gevoelens met zich meebrengen. Op het moment zelf heb je misschien minder tijd om daarbij stil te staan. Ook is het voor kinderen soms lastig om alles te herinneren. Later zijn er misschien vragen. Het is dan fijn om foto’s te hebben om er samen op te kunnen terugkijken en het er nog eens over te hebben. Dat kan helpen bij verwerking van alle gevoelens. De dierbare op de ic heeft vaak weinig herinneringen aan de ic en ook dat is het fijn om er later samen op terug te kunnen kijken. En er later nog een keer hij stil te staan bij wat er is gebeurd. Een foto hoef je niet gelijk te bekijken, je kan ze ook alleen bewaren. Soms komen kinderen jaren later met vragen en dan kan je ze niet opnieuw maken. Een beeld zegt soms meer dan 100 woorden. Je kan foto’s maken van mijlpalen en die ophangen bij de dierbare op de ic.

Hoe

Maak foto’s van wat er gebeurt, ook van de dierbare in het ic bed.

Benodigde materialen

Mobiele telefoon. Een alternatief hiervoor is een fototoestel een instant camera.

Praktische uitvoering voor de verpleging

Wijs familie op de mogelijkheid. Ook als het niet goed gaat met de patiënt. Herinneringen maken kan later belangrijk zijn voor de verwerking. Houd het protocol van je eigen ziekenhuis in de gaten. Wijs familie erop dat ze geen zorgverleners in beeld brengen en de beelden niet posten op sociale media. Je kan zelf ook met een camera van de afdeling (bv waar je wonden mee vast legt) foto’s maken van mijlpalen tijdens de ic opname, bijvoorbeeld de eerste keer in de stoel. Dit kan motiverend werken voor de patient en familie.

Praktische uitvoering voor ouder(s)/verzorger(s)

Maak foto’s van bepaalde momenten, leuke momenten maar ook moeilijke momenten. Dit om het hier later met de kinderen maar ook de dierbare die op de IC ligt nog een keer over te kunnen hebben. Deze foto’s kun je vervolgens bijvoorbeeld in een dagboek opplakken. Of je kan er een fotoboek van maken.

Knutselen

Waarom

Een jonger kind kan niet lang verdrietig te zijn. Het is daarom belangrijk ook te kunnen spelen. Knutselen kan fijn zijn om te doen en geeft afleiding. Je kan even met iets anders bezig zijn. Knutselen kan juist ook ruimte geven aan gevoelens. Dat een dierbare op de ic ligt kan worden uitgebeeld. Je kan ook iets moois maken voor de dierbare. Het kan helpen bij de verwerking. Vraag bijvoorbeeld: “Hoe voel je je nu? Wat zou je willen tekenen?” Dit kan helpen om gevoelens duidelijker te maken, juist ook als je er niet goed over kan praten. Als je op de ic bent kan het ook een veilig plekje geven waar een kind, kind kan zijn. Het kan fijn zijn om samen te knutselen, dan ben je even niet alleen. Ook oudere kinderen kunnen zich soms door kunst beter uiten dan door te praten. Het kan helpen bij verwerking.

Benodigde materialen

• blaadjes en canvas
• verf en kwasten
• potloden en stiften
• plaksel
• schaar
• stickers

Praktische uitvoering voor de verpleging

Wanneer een kind op de IC komt en het knutselsetje geschikt lijkt voor het kind, introduceer het knutselen als een mogelijkheid om even afleiding te vinden. Maak het kind enthousiast door te vertellen dat ze iets kunnen maken voor hun familie of voor zichzelf. Dit kan helpen om hen op hun gemak te stellen. Zorg ervoor dat je het kind begeleidt bij het gebruik van de materialen, afhankelijk van hun leeftijd en ontwikkelingsfase. Voor jongere kinderen kan je helpen bij het vasthouden van de kwasten of het knippen, terwijl oudere kinderen zelf kunnen knutselen met wat meer begeleiding en aanwijzingen.

Terwijl het kind knutselt, geef ze de ruimte om hun gevoelens te uiten. Dit kan zowel door praten als door het tekenen of schilderen van wat ze voelen. Vraag bijvoorbeeld: “Hoe voel je je nu? Wat zou je willen tekenen?” Dit kan helpen om emoties zichtbaar te maken, zelfs als het kind moeite heeft om ze in woorden uit te drukken.

Houd toezicht op het gebruik van de materialen, vooral scharen, plaksel en verf. Zorg ervoor dat het kind veilig werkt en geen onveilige situaties ontstaan, vooral in de IC-omgeving waar er extra voorzichtigheid geboden is. Het kan ook nuttig zijn om het knutselsetje te gebruiken als een manier voor het kind om contact te maken met anderen, bijvoorbeeld door samen te knutselen met een verpleegkundige of met een ouder die aanwezig is. Dit biedt niet alleen afleiding, maar kan ook een moment van verbinding zijn.

Zorg ervoor dat het eindresultaat van het knutselen een positieve ervaring is voor het kind. Het knutselwerk kan bijvoorbeeld aan de muur in de kamer worden gehangen of aan de ouder/verzorger gegeven worden.

Praktische uitvoering voor de ouder(s)/verzorger(s)

Als je samen knutselt kan het de band versterken met je kind. Het is fijn dat je kind iets leuks kan doen. Je hebt dan minder stress. Je kan samen schilderen, tekenen of knippen en plakken. Soms kan je dan op een ontspannen manier praten over wat je kind bezig houd. Je kan het dan ook hebben over gevoelens. Het kan ook een manier zijn om te praten over wat het kind dwarszit. Met knutselen kan je ook een herinnering maken aan de periode waar een dierbare op de ic ligt. Kies materiaal uit wat je kind leuk vind om mee te knutselen, voor sommigen is dat stickers, voor sommige juist verf.

Boekjes voor op de IC

Boekjes bij overlijden

Naspelen met poppetjes

Waarom

Jongere kinderen kunnen niet de hele tijd verdrietig zijn, het is ook fijn dat ze kunnen spelen. Het geeft ruimte voor afleiding. Soms kan het spelen ook helpen om te praten over wat er gebeurt of wat er gaat gebeuren. Je kan spelen dat een pop of knuffel ziek wordt en wat er dan gebeurt. Je kan spelen wat er gebeurt als je naar het ziekenhuis gaat. Wat je kan verwachten als je naar het ziekenhuis gaat. Zo leert het kind wat het kan verwachten. Je kan ook spelen dat er gevoelens zijn en hoe je daar mee omgaat. Je kan gevoelens van boosheid of verdriet naspelen. Kinderen kunnen dan soms makkelijker hun eigen gevoelens herkennen. Het kan zo helpen bij de verwerking. Het uiten door spel gaat soms makkelijker dan erover te praten.

Benodigde materialen

Poppetjes, knuffels, poppen, actie figuren, lego/playmobil

Praktische uitvoering voor verpleegkundigen

Wijs ouders op de mogelijkheid dat spel fijn kan zijn voor kinderen en dat spel kan helpen bij de verwerking. Dat naspelen van de situatie helpen kan zijn. Je kan een lege spuit meegeven aan het kind om thuis na te spelen. Je kan overwegen om ook spel materiaal op jouw IC beschikbaar te maken. Spreek dan af waar het materiaal komt te staan, wie het aanschaft en wie het onderhoud en aanvult.

Praktische uitvoering voor ouder(s)/verzorger(s)

Laat je kind spelen met wat hij of zij speelt. Je kan samen naspelen wat er gaat gebeuren of wat er gebeurd is. Je kan het ook samen hebben over gevoelens van de poppetjes. Dat kan veiliger voelen dan het hebben over eigen gevoelens. Je kan er zo achter komen hoe je kind zich voelt en ze helpen daarbij. Als je je kind voorbereid op bezoek op de ic let dan op wat je zegt want kinderen kunnen dingen letterlijk nemen. Bijvoorbeeld: wanneer er gezegd wordt dat papa een slangetje in zijn neus heeft. De gedachte van het kind kan dan naar een slang, een beest, gaan wat in de neus van zijn vader leeft.

Vingerafdruk maken bij overlijden

Waarom

Soms overlijdt iemand op de intensive care. Dit is een verdrietige tijd. Samen afscheid nemen is dan heel belangrijk. Het is een moment dat je nooit vergeet. Je kunt samen zijn met anderen bij het afscheid van je dierbare. Dit kan de band met elkaar sterker maken, juist in deze zware en emotionele periode. Er gebeurt veel, en die momenten zijn waardevol. Een vingerafdruk geeft een tastbare herinnering aan de overledene. Ze helpen om die waardevolle momenten te blijven herinneren. Soms zijn kinderen zo jong dat ze niks meer herinneren. Een tastbare herinnering van de dierbare kan dan nog belangrijker zijn. Soms kan er na overlijden een herinnering gemaakt worden van de vingerafdruk. Denk aan een gedenksieraad, sleutelhanger of tekening.

Hoe

Druk een vinger van de dierbare op een stempelkussen en plaats ze daarna op een mooi vel papier zodat er een afruk ontstaat.

Benodigd materiaal

Papier en stempelkussen

Wat kunnen verpleegkundigen doen?

Schaf een aantal stempelkussens aan en lege kaarten. Vertel ouders over de mogelijkheid en help bij de uitvoering. Wijs ouders op de mogelijkheid dat er sieraden, kunstwerken en andere herinneringen kunnen worden gemaakt met de vinger afdruk.

Praktische uitvoering voor ouder(s)/verzorger(s)

Bedenk of het voor jouw kind helpend zou zijn. Vraag een verpleegkundige om te helpen.

Voorbereiden op het gesprek

Waarom

Een goed gesprek begint met een goede voorbereiding. Door eerst stil te staan bij je eigen emoties en te bedenken wat je wilt zeggen, kun je het gesprek met het kind op een rustige, veilige manier voeren. Zo voorkom je verwarring of onnodige stress en help je het kind om beter te begrijpen wat er aan de hand is.

Technieken

• Zelfreflectie en emoties verwerken: Neem even de tijd om jouw eigen emoties onder controle te krijgen voordat je het gesprek met het kind aangaat. Kinderen zijn gevoelig voor emoties en kunnen jouw angst overnemen.
• Kies een rustig moment en veilige omgeving: Zorg dat jullie ongestoord kunnen praten in een vertrouwde omgeving, zonder afleidingen of stressvolle elementen.
• Gebruik eenvoudige, concrete taal: Vermijd medische termen of verwarrende taal. Leg begrippen zoals “intensive care” uit in woorden die aansluiten bij het niveau van het kind. Bijvoorbeeld: “De dokter en de verpleegkundigen houden hem/haar extra goed in de gaten.”

Tips

• Oefen het gesprek van tevoren, zodat je weet wat je wilt zeggen en hoe je het wilt zeggen.
• Zorg dat het gesprek plaatsvindt op een tijdstip waarop het kind kalm en gefocust is, bijvoorbeeld niet vlak voor het slapen.

De basisboodschap overbrengen

Waarom

Kinderen voelen vaak meer aan dan we denken. Door eerlijk en duidelijk te zijn over wat er speelt, geef je het kind vertrouwen en houvast. Eenvoudige, oprechte woorden helpen om de werkelijkheid te begrijpen, zonder die zwaarder te maken dan nodig. Zo leg je de basis voor verdere gesprekken en vragen.

Technieken

• Wees duidelijk en eerlijk: Leg uit dat de persoon ziek is en op de IC wordt verzorgd. Geef informatie zonder details die het kind kunnen beangstigen, maar wees wel open. Bijvoorbeeld: “Papa/mama is erg ziek en daarom zijn er nu dokters die extra goed voor hem/haar zorgen.”
• Vraag naar het begrip van het kind: Vraag het kind of hij/zij weet wat de IC is en stel vragen om erachter te komen wat het kind al weet of denkt. Bijvoorbeeld: “Weet je wat een intensive care is? Of heb je vragen?”
• Herhaal en verduidelijk: Soms kan het helpen om de boodschap meermaals te herhalen of anders te formuleren om er zeker van te zijn dat het kind het begrijpt.

Tips

Gebruik metaforen die passen bij de leeftijd van het kind, zoals “de dokters en verpleegkundigen geven extra zorg, net zoals we soms een pleister op een wondje doen om het sneller te laten genezen.”

Ruimte voor emoties en vragen

Waarom

Als een ouder of verzorger ruimte biedt voor emoties, leert een kind dat gevoelens er mogen zijn. Verdriet, boosheid of angst zijn natuurlijke reacties in moeilijke situaties. Door actief te luisteren en emoties te erkennen, help je het kind om grip te krijgen op wat het voelt en zich gesteund te weten.

Technieken

• Nodig uit tot het uiten van gevoelens: Geef het kind ruimte om te reageren en vraag hoe hij/zij zich voelt. Bijvoorbeeld: “Het is heel normaal om verdrietig of bang te zijn, hoe voel jij je hierover?”
• Valideer emoties: Erken en normaliseer de emoties van het kind. Laat weten dat het goed is om verdrietig, boos of bezorgd te zijn. Bijvoorbeeld: “Het is oké om bang of verdrietig te zijn. Dat is heel normaal als iemand die je lief is in het ziekenhuis ligt.”
• Actief luisteren: Laat het kind praten zonder onderbreking en vat samen wat het kind heeft gezegd om te laten merken dat je luistert. Zeg bijvoorbeeld: “Ik hoor dat je bang bent dat het erger kan worden.”

Tips

Kinderen kunnen soms terughoudend zijn in het uiten van emoties. Probeer kleine vragen zoals “Wat zou je willen doen als je bang bent?” om hen te helpen hun gevoelens te verwoorden.

Vragen beantwoorden en onzekerheden verminderen

Waarom

Kinderen hebben behoefte aan duidelijkheid, zeker als iets eng of onbekend is. Door vragen eerlijk te beantwoorden, zonder valse geruststelling, geef je het kind vertrouwen. Het helpt als het kind begrijpt dat er zorg wordt gedragen en dat het niet alleen staat in zijn of haar onzekerheid.

Technieken

• Antwoord eerlijk op vragen: Geef eerlijke antwoorden zonder beloftes te maken over het herstel. Bijvoorbeeld: “We weten niet zeker hoe het gaat aflopen, maar de dokters en verpleegkundigen doen hun uiterste best.”
• Schaal informatie op naar leeftijd en ontwikkeling: Voor jongere kinderen zijn minder details nodig, terwijl oudere kinderen mogelijk vragen stellen over hoe IC werkt. Pas de hoeveelheid detail aan per kind.
• Stel gerust over de directe zorg: Leg uit dat de IC een plek is waar mensen de beste zorg krijgen. Bijvoorbeeld: “Op de IC zijn er meer machines en dokters die allemaal helpen om zo goed mogelijk voor iemand te zorgen.”

Tips

Als je geen antwoord hebt, is het oké om dat te zeggen. Geef aan dat je zult proberen om antwoorden te vinden of vraag een ander familielid om te helpen als het moeilijk wordt.

Continuïteit en ritme behouden

Waarom

In onzekere tijden is voorspelbaarheid een belangrijke bron van rust. Door routines te behouden en het kind te betrekken bij kleine vormen van zorg of contact, krijgt het een gevoel van controle en verbondenheid. Zo blijft het leven, ondanks alles, herkenbaar en hanteerbaar.

Technieken

• Dagelijkse routine behouden
  Probeer het dagelijkse schema van het kind zo stabiel mogelijk te houden, met vaste bedtijden, maaltijden en school. Dat kan helpen om het gevoel van veiligheid te versterken.
• Betrokkenheid bij zorgprocessen
  Geef het kind de kans om bijvoorbeeld een tekening te maken voor de zieke persoon, om zo een gevoel van betrokkenheid te creëren.
• Regelmatige updates
  Bied regelmatig updates, ook als er weinig veranderd is. Het helpt om gerust te stellen en betrokkenheid te behouden. Bijvoorbeeld: “Ik zal je elke dag even vertellen hoe het met hem/haar gaat.”

Tips

Vraag of het kind manieren heeft om zich gerust te voelen, zoals een knuffel, een liedje, of een speciale activiteit, en bied deze opties actief aan.

Nabespreken en emotionele ondersteuning bieden

Waarom

Een gesprek over de IC stopt niet na één keer. Kinderen blijven nadenken en voelen, vaak ook later nog. Door open te blijven voor vervolggesprekken en ondersteuning, geef je het kind de kans om stap voor stap te verwerken wat er is gebeurd. Zo groeit er vertrouwen dat moeilijke onderwerpen besproken mogen blijven worden.

Technieken

• Plan opvolggesprekken
  Laat het kind weten dat er altijd tijd zal zijn om opnieuw over de situatie te praten. Bijvoorbeeld: “Als je nog vragen hebt, kun je altijd bij mij terecht of iemand die je aanwijst.”
• Blijf open voor toekomstige vragen en emoties
  Sommige kinderen zullen later pas vragen of gevoelens uiten. Geef herhaaldelijk aan dat praten hierover altijd mag.
• Gebruik activiteiten als uitlaatklep
  Nodig het kind uit om gevoelens te uiten door tekenen, spel, schrijven of creatieve activiteiten die helpen met verwerking.

Tips

Overweeg samen met het kind bij wie hij/zij terecht kan, zoals een vriend of een ander familielid. Eventueel kan je ondersteuning overwegen zoals een schoolmaatschappelijk werker of een kinderpsycholoog als het kind het moeilijk heeft met de situatie.

Overige belangrijke aandachtspunten

• Wees alert op signalen van stress
  Kinderen kunnen tekenen van stress vertonen op andere manieren, zoals gedragsveranderingen of nachtmerries. Houd dit goed in de gaten.
• Betrek andere steunfiguren
  Denk aan leraren, familieleden of vrienden die het kind kunnen ondersteunen. Laat hen weten wat er speelt (met toestemming van het kind) zodat zij kunnen helpen.