ICUAW is de medische term voor de ernstige spierzwakte die bij patiënten kan ontstaan ten gevolge van de kritieke ziekte en de IC-behandeling. IC-verworven spierzwakte is onderdeel van het Post Intensive Care Syndroom of PICS. Naast de spierzwakte bestaat PICS uit andere lichamelijke, en cognitieve en psychische problemen.
IC-verworven spierzwakte komt voor bij:
- een derde van de beademde patiënten
- de helft van de sepsispatiënten
- tot de helft van de patiënten die langer dan een week op de IC liggen
De grootste risicofactoren voor het ontstaan van PICS zijn:
- zware sedatie, het diep in slaap houden van de patiënt. Sedatie is vaak nodig om de patiënt te kunnen beademen. De patiënt is daardoor die periode niet in staat om zich te bewegen
- langdurige bedlegerigheid, waarbij door het ernstig ziek zijn en de sedatie de patiënt lange tijd niet of nauwelijks beweegt.
- Het optreden van een delier geeft een langere behandelduur op de IC en daardoor meer dagen bedlegerigheid vergeleken met patiënten die geen delier doormaken
- sepsis of ernstige infectie
- multi orgaan falen
- hypoxie: te lage doorbloeding van de weefstel met zuurstoftekort in de weefsels
- te hoge of te lage bloedsuikers
- sommige medicatie, waaronder bijnierschorshormonen
Naast deze risicofactoren draagt ook de verminderde voedingstoestand van de patiënt, waarbij spierverval kan optreden, bij aan de spierzwakte. IC-patiënten verliezen tijdens hun IC-opname vaak tien tot vijftien kilo of zelfs meer aan gewicht, voornamelijk door verlies van spieren.
Omdat door de IC-verworven spierzwakte ook het middenrif en de ademhalingsspieren verzwakt kunnen zijn, is het soms moeilijk om een patiënt van de beademing te ontwennen.
IC-verworven spierzwakte kan zo hevig zijn, dat de patiënt zich niet helemaal niet meer kan bewegen. Opvallend is dat de aangezichtsspieren niet aangedaan zijn, de patiënt kan dus wel mimiek vertonen.
Door preventieve maatregelen kan IC-verworven spierzwakte deels voorkomen worden. Alle IC-afdelingen nemen daar met de ABCDEFGH bundel maatregelen voor. Tijdens de intensive care behandeling is het van groot belang dat de IC-patiënten zodra dat medisch gezien verantwoord is, fysiotherapie krijgen. Dat kan ook wanneer de patiënt nog aan de beademing ligt, door passieve bewegingen van armen en benen door de fysiotherapeut of door het gebruik van een elektrische bedfiets. Zitten in een stoel en met hulp lopen achter de rollator is ook mogelijk wanneer de patiënt nog beademd wordt.
IC verworven spierzwakte is tijdens de IC-opname al aanwezig. Op dat moment is dus al duidelijk dat (langdurige) fysiotherapie en revalidatie nodig is. Dit revalidatie traject moet op de IC worden gestart en op de verpleegafdeling en in de thuissituatie, verpleeghuis of revalidatiekliniek worden voortgezet. Het gezegde “use it or loose it” is hier uitgesproken van toepassing.