ARDS: Acute respiratory distress syndrome
Dit is een ernstige longaandoening waarbij de ademhaling acuut en in toenemende mate te kort schiet door een heftige ontstekingsreactie in de longen. Deze ontstekingsreactie treedt op als reactie op een ernstige ziekte van de longen zelf (bijvoorbeeld een longontsteking) of door een ziekte of trauma elders in het lichaam. Waardoor het lichaam met zo een heftige ontstekingsreactie op deze ziekten in de longen of in het lichaam reageert is onbekend.
Symptomen die op ARDS wijzen zijn toenemende kortademigheid, benauwdheid, onrust, naar lucht happen. Er is een toenemend tekort aan zuurstof (hypoxemie) in het bloed aantoonbaar. Dit zuurstof tekort ontstaat doordat vocht, eiwitten en ontstekingscellen vanuit het bloed in het longweefsel terecht komen als gevolg van de heftige ontstekingsreactie. Door al dat vocht is er geen goede zuurstofuitwisseling meer mogelijk tussen het bloed en longblaasjes. Op de longfoto’s zijn diffuus in de longen vochtophopingen te zien. Oorzaken voor ARDS zijn onder andere: sepsis, longontsteking, verdrinking, groot trauma en coronavirussen, zoals SARS, MERS en Covid–19.
Patiënten die ARDS ontwikkelen moeten op de Intensive Care behandeld worden. Beademing is nodig om de longen de gelegenheid te geven om te herstellen. De beademing kan dagen tot weken noodzakelijk zijn. Soms is buikbeademing of ECMO nodig. Ondanks beademing en aanvullende IC-behandelingen is er een reële kans op overlijden.
ARDS kan een eerste uiting of onderdeel zijn van multipel orgaan falen.
Nierfalen
Hoe werken de nieren
We spreken van nierfalen wanneer de nierfunctie minder wordt of uitvalt waardoor de nieren niet meer in staat zijn om de afvalstoffen en het vocht uit het bloed te halen.
- te weinig doorbloeding van de nieren en/of zuurstoftoevoer, bijvoorbeeld bij ernstig bloedverlies, hartfalen of sepsis waardoor er een te lage bloeddruk ontstaat.
- door schade aan de nieren door bijvoorbeeld een ontsteking, medicijnen.
- door verminderde of onmogelijkheid tot afvoer van de urine. Hierdoor loopt de druk in de urineleiders en nieren te hoog op waardoor er schade aan de nieren ontstaat. Dit komt bijvoorbeeld voor bij een vergrote prostaat, of wanneer een tumor de urineleiders of plasbuis dichtdrukt.
Wanneer de nieren niet meer goed werken, zal de patiënt minder plassen en vocht vasthouden: hij krijgt oedeem. In het bloed kan bepaald worden hoe de nierfunctie is. Wanneer de nieren uitvallen zal gezocht worden waar het probleem ligt. Bijvoorbeeld door een hartecho of echo van de nieren, urineleiders en blaas.
De behandeling van nierfalen is er op gericht om de oorzaak van het probleem weg te nemen, bijvoorbeeld het behandelen van een ontsteking met antibioticum of het toedienen van vocht of bloed bij te weinig doorbloeding.
Soms is het nodig om de werking van de nieren over te nemen. Daarbij wordt gebruik gemaakt van een apparaat. Op de IC kan dat via continue filtering van het bloed via Continu VenoVeneuze Hemofiltratie (afgekort CVVH) of door tijdelijke filtering van het bloed via een dialyse apparaat.
CVVH en dialyse is niet het zelfde: bij dialyse wordt enkele keren per week het bloed gedurende een paar uur gespoeld om vocht en afvalstoffen te verwijderen. Bij CVVH wordt het hele etmaal door het bloed gespoeld.
In dit filmpje wordt het principe van dialyse uitgelegd.
Multipel Orgaan Falen
Het ziektebeeld, waarbij binnen 24 uur meerdere organen achter elkaar uitvallen wordt multipel-orgaan falen (MOF) genoemd. Eerst vallen bijvoorbeeld de longen uit (ARDS) , gevolgd door lever, darmen, nieren en/of andere functies, zoals de bloedstolling.
De oorzaak is een verminderde doorbloeding van de organen waardoor deze minder goed gaan functioneren. Dit kan voorkomen bij:
- trauma, bijvoorbeeld na een ernstig ongeluk, met veel bloedverlies
- shock
- sepsis
- als complicatie na een operatie
MOF is een zeer ernstige aandoening en treedt vaak onverwacht op. Er is ondersteuning van de organen nodig met medicatie en toediening van vocht via een infuus. Wanneer de functie van de organen verder uitvallen dan wordt de functie daarvan overgenomen. Bijvoorbeeld door beademing als de longen niet goed meer werken en nierdialyse als de nieren uitvallen. Ook moet zo snel mogelijk de onderliggende ziekte, verwonding of infectie behandeld worden.