Op de intensive care werken vele verschillende artsen, verpleegkundigen, andere zorgverleners en ondersteunend personeel. Wie doet nu precies wat?

Dagelijks nemen vele van hen deel aan het multidisciplinair overleg, ook wel MDO genoemd.

Tijdens het MDO worden gezamenlijk alle patiënten besproken, wordt gekeken of de behandeling aanslaat of dat de behandeling moet worden aangepast. Onderzoek, zoals laboratorium onderzoek of het maken van een röntgenfoto, wordt afgesproken.

Intensivist

Een intensivist is de hoofdbehandelaar op de intensive care. Intensivisten werken in een team, samen zijn zij verantwoordelijk voor de IC-behandeling van de patiënt. Dit doen zij met een heel team van andere medische specialisten, IC-verpleegkundigen en andere medewerkers. Samen zorgen zij er 24 uur per dag voor dat de patiënt de best mogelijke intensive care zorg krijgt.

Een intensivist is een arts die zich heeft gespecialiseerd in intensieve zorg. Daarvoor moet hij zich na zijn artsexamen eerst hebben gespecialiseerd in bijvoorbeeld interne geneeskunde, chirurgie of anesthesiologie, waarna hij de opleiding tot intensivist heeft gevolgd. In totaal duurt de opleiding tot intensivist wel tien tot elf jaar. De intensivisten stemmen de behandeling af met andere medisch specialisten, bij wie de patiënt al onder behandeling was of wiens expertise nodig is bij de intensive care behandeling, bijvoorbeeld de longarts of de chirurg.

Intensivist in opleiding

Een intensivist in opleiding, ook wel fellow IC genoemd, is een arts die de opleiding volgt om intensivist te worden. Hij heeft al een paar jaar opleiding tot internist, anesthesist, chirurg of neuroloog gevolgd en specialiseert zich nu verder in de intensive care zorg.

IC-verpleegkundige

Op de IC zijn 24 uur per dag IC-verpleegkundigen aanwezig. Elke IC-verpleegkundige is eerstverantwoordelijke voor één tot hooguit drie IC-patiënten. Een IC-verpleegkundige heeft zich na haar opleiding tot verpleegkundige gedurende een paar verder gespecialiseerd. Ze is een belangrijk lid van het IC-team, omdat zij de directe zorg aan bed voor de patiënt geeft. Zij voert veel technische handelingen uit, verzorgt de patiënt, geeft medicatie en begeleidt de naaste van de patiënte. Samen met de intensivisten overleggen zij over het beleid voor de patiënt. Omdat de IC-verpleegkundige het vaakst en het intensiefs contact heeft met de patiënt en diens naasten speelt zij voor hen een belangrijke rol tijdens de opname op de intensive care.

Practionars en aandachtsvelders

Naast de ‘gewone’ IC verpleegkundige zijn er ook een aantal IC verpleegkundigen die zich nog verder gespecialiseerd hebben en extra of speciale taken uitvoeren voor alle intensive care patiënten. Practitioners zijn IC-verpleegkundigen met een verdere opleiding tot bijvoorbeeld ventilation practitioner of perfusionist. Een ventilation practionar is expert in de zorg voor patiënten die beademd worden, een perfusionist in de zorg voor patiënten die een ECMO behandeling krijgen.

Aandachtsvelders zijn gespecialiseerd een bepaald deel van de zorg, bijvoorbeeld de behandeling van wonden of het voorkómen van doorligplekken (decubitus).

Arts-assistent in opleiding (AIOS)

Een arts-assistent in opleiding is een arts die zich specialiseert om medisch specialist te worden, bijvoorbeeld tot internist, anesthesist of neuroloog. Bij deze opleiding hoort een stageperiode op de intensive care. Tijdens deze stage doet de arts de nodige ervaring op met de behandeling van ernstig zieke patiënten. De arts-assistent werkt als zaalarts en werkt onder verantwoordelijkheid van de intensivisten.

Arts-assistent (ANIOS)

Een arts-assistent is een arts die volledig bevoegd is maar (nog) niet in opleiding is tot medisch specialist. Ook de ANIOS werkt altijd onder leiding van een intensivist.

Medisch specialisten

Een medisch specialist heeft zich na zijn artsexamen gedurende vier of vijf jaren verder gespecialiseerd tot bijvoorbeeld internist, neuroloog, chirurg, kinderarts, anesthesist of medisch microbioloog. De internist is gespecialiseerd in het diagnosticeren en behandelen van ziekten van de inwendige organen. Er zijn veel soorten internisten zoals de internist-endocrinoloog (hormoonhuishouding, bijv. diabetes), internist-nefroloog (nieren), internist-infectioloog (infectieziekten), internist-oncoloog (kanker) en longarts. Een cardioloog heeft het hart als specialisme.

De neuroloog heeft zich gespecialiseerd in ziekten en aandoeningen van de hersenen, het ruggenmerg en de zenuwen, zoals een hersenbloeding of -infarct of hersenvliesontsteking.

Een anesthesioloog is gespecialiseerd in het geven van anesthesie (narcose) en het bewaken en ondersteunen van de lichaamsfuncties tijdens operaties. Ook is hij betrokken bij de acute hulp aan patiënten die problemen hebben met de ademhaling, de bloedsomloop en het bewustzijn, bijvoorbeeld op de SEH. Veel intensivisten zijn anesthesisten die zich nog verder hebben gespecialiseerd.

Chirurgen voeren operaties uit voor veel verschillende aandoeningen, zij werken voornamelijk op de operatiekamer en op de SEH. Sommige chirurgen hebben zich verder gespecialiseerd tot bijvoorbeeld vaatchirurg, neurochirurg of hartchirurg. Een enkele chirurg is tevens intensivsist.

De radioloog is de arts die gespecialiseerd is in het verrichten van onderzoek en het stellen van diagnoses met behulp van Röntgenonderzoek, echo, een CT- en MRI-scan.

Fysiotherapeut

Fysiotherapeuten worden vaak al in een vroeg stadium bij de behandeling van een IC-patiënt betrokken. Ze spelen een belangrijke rol in het intensive care team. Zij verrichten hun zorg op verzoek van en in overleg met de intensivist en werken bij het uitvoeren van hun zorg nauw samen met de verpleegkundigen. Als iemand lange tijd in bed ligt, beademd wordt en bepaalde medicatie gebruikt, worden de spieren steeds zwakker en kan er IC-verworven spierzwakte ontstaan. Dit kan het herstel na de IC-periode flink belemmeren. Fysiotherapeuten hebben een belangrijke rol om dit te voorkomen met oefeningen. Dat kan al als de patiënt nog aan de beademing ligt met passieve oefeningen, bijvoorbeeld met een elektrische bedfiets. Zodra de patiënt wakker is, kan er actiever gemobiliseerd worden, bijvoorbeeld zitten in de stoel, of met steun kleine pasjes lopen. Dat kan ook als de patiënt nog beademd wordt. Daarnaast zorgen fysiotherapeuten ervoor dat de gewrichten en gewrichtskapsels zo soepel mogelijk blijven, zodat er geen contracturen (verkorting van de gewrichtskapsels) ontstaan. Ook geven zij adviezen over ademhalingsoefeningen en hoesttechnieken en geven zij behandelingen wanneer er oedeem is ontstaan.

Diëtiste

De diëtiste bepaalt in overleg met de intensivist en verpleegkundige welke voeding een patiënt nodig heeft. Voeding is een belangrijk onderdeel van een behandeling, omdat een patiënt zo de benodigde energie en voedingsstoffen voor herstel binnenkrijgt. Omdat een patiënt vaak niet zelfstandig kan eten door lichamelijke zwakte, door beademing of na verwijdering van een beademingsbuis door slikproblemen, wordt vaak gebruik gemaakt van sondevoeding. Via een slangetje in de neus of via een opening in de buikwand wordt vloeibare voeding toegediend. Sommige patiënten krijgen voedingsstoffen binnen via het infuus: eiwitten, energie, vet, koolhydraten, vocht, vitaminen en mineralen. Dit wordt parenterale voeding genoemd. De diëtiste rekent precies uit hoe de parenterale voeding moet worden samengesteld of welke sondevoeding nodig is.

Geestelijke verzorging

Bij een ingrijpende, levensbedreigende gebeurtenis, komen vaak vragen over zingeving of levensbeschouwing naar boven. Een geestelijk verzorger is er om daarbij emotionele ondersteuning te bieden. Dat kan met een religieuze invalshoek als iemand gelovig is of daar opnieuw waarde aan hecht, maar geestelijk verzorgers staan ook niet-gelovigen bij. Afhankelijk van de behoefte en rekening houdend met de opvattingen van de patiënt, reikt de verzorger steun of troost aan. Ook naasten op de IC kunnen een beroep doen op de geestelijk verzorger. Zij maken immers eveneens een emotionele en stressvolle periode door, waarbij de steun van een geestelijk verzorger welkom kan zijn. In de meeste ziekenhuizen werken geestelijk verzorgers vanuit verschillende gezindten zoals een pastor, predikant, rabbijn of imam.

Psycholoog

Een opname op de intensive care kan traumatisch zijn. Het komt regelmatig voor dat een patiënt na de opname last krijgt van angsten, depressie of een post traumatisch stressstoornis. Na een delier is die kans nog groter. Daarom maakt in sommige ziekenhuizen een psycholoog deel uit van het IC-behandelteam. Vooral bij patiënten die langer op de intensive care liggen kan de psycholoog helpen om deze symptomen op tijd te herkennen en te behandelen.

Ziekenhuisapotheker

Een ziekenhuisapotheker is verantwoordelijk voor de farmaceutische zorg van alle patiënten in het ziekenhuis. De ziekenhuisapotheek levert en bereidt de medicatie die in het ziekenhuis aan de patiënten worden verstrekt en zorg ervoor dat de juiste medicatie op de juiste tijd wordt verstrekt. De ziekenhuisapotheek speelt een rol bij de medicatieveiligheid door de controleren of de medicatie in de juiste dosering wordt voorgeschreven. Er wordt gelet of bepaalde geneesmiddelen wel tegelijkertijd gegeven mogen worden en of de dosis moet worden aangepast als de toestand van de patiënt daarom vraagt, bijvoorbeeld bij een verminderde nierfunctie. De medicijnen die de patiënt normaal gesproken thuis gebruikt, ontvang hij tijdens een IC-opname via de ziekenhuisapotheek. De intensivist bepaalt of de thuismedicatie ook tijdens de opname gegeven worden. Soms is niet bekend welke medicijnen een IC-patiënt thuis gebruikt. Als de patiënt in de regio van het ziekenhuis woont, kan de ziekenhuisapotheker zelf in het computersysteem van de apotheek kijken om te zien welke medicatie wordt gebruikt.

Medisch microbioloog

Een medisch microbioloog heeft diepgaande kennis over infectieziekten en over het diagnosticeren, behandelen en voorkomen van infecties en infectieziekten. Bij een infectieziekte of bij sepsis overwegen de intensivist en medisch microbioloog een aantal mogelijke diagnoses aan de hand van bevindingen van verschillende onderzoeken, zoals uit bloed, urine en ontlasting. De medisch microbioloog adviseert de intensivist over de behandeling hiervan met antibiotica, antivirale middelen of andere medicatie.

Medisch microbiologen geven leiding aan het microbiologisch laboratorium en zijn verantwoordelijk voor het beleid ten aanzien van preventie van infectieziekten binnen het ziekenhuis.

Medisch maatschappelijk werker

Een IC-opname kan heel ingrijpend zijn en heel wat zorgen met zich meebrengen voor de patiënt en naasten die te maken hebben met werk, financiën, huisvesting en problemen binnen het gezin als gevolg van de ernstige ziekte en ziekenhuisopname. De medisch maatschappelijk werker kan helpen een oplossing te vinden bij deze problemen.

Ondersteunende diensten

Een secretaresse, voedingsassistente, afdelingsassistente en huishoudelijke hulp zijn dagelijks aanwezig op de IC en hebben allen hun eigen werkzaamheden bij het soepel laten verlopen van de zorg aan de patiënt.

Verpleegkundig Specialist IC

De Verpleegkundig Specialist (VS) IC kan diverse taken hebben in de verschillende ziekenhuizen.

De functie kan een ‘zaalfunctie’ betreffen waarin de VS zelfstandig patiënten behandeld in alle diensten met zo nodig supervisie van een intensivist. De VS kan medicatie voorschrijven, lijnen inbrengen en op transport met een beademende patiënt. Daarnaast werkt de VS met aandachtsgebieden waarin het verbeteren van de kwaliteit van zorg centraal staat zoals wetenschappelijk onderzoek, IC-nazorg en verbeterprojecten.  Tevens wordt er gewerkt aan een casemanager functie voor de IC-patiënten die lange tijd op de IC verblijven.

Tevens is de taak van de VS de impact van de IC-opname verlagen door continuïteit van zorg te leveren als verbinder tussen de IC en de verpleegafdeling. Oog voor de patiënt en naasten is essentieel door lichamelijke, cognitieve en psychische problemen in kaart te brengen en doelen te stellen met patiënt en naasten. Hierbij horen passende interventies en samenwerking met de verschillende disciplines zoals fysiotherapie, logopedie, psychologie en dergelijke. Aandacht voor het Post Intensive Care Syndroom (PICS) en PICS-familie is van belang. Daarnaast geeft de VS laagdrempelig advies en ondersteuning op de verpleegafdeling door de kwetsbare patiënten samen met de zorgprofessionals in kaart te brengen.

Back To Top