Datum: 9 september 2019
Locatie: De Leijhoeve, Bruin Café Hendriks
Thema: Slapen en IC
Aanwezig: 20 mensen
Opening
Frank van de Ven (avondvoorzitter en lid werkgroep IC Café-ETZ) heet iedereen van harte welkom. Het aanwezige publiek bestaat uit ervaringsdeskundigen, naasten, IC-verpleegkundigen en andere geïnteresseerden. Er wordt tevens een blog geschreven in de zaterdagkrant van de regio Tilburg.
Frank opent de avond met het filmpje Post Intensive Care Syndroom van IC-connect.
Jeroen en Sanne worden uitgenodigd om wat te vertellen over slaapproblemen. Jeroen is neuroloog en heeft als aandachtsgebied slaapstoornissen. Hij ziet mensen één keer per week op de speciale slaappoli die ingericht is binnen het ETZ. Daar wordt uitgebreid onderzoek gedaan om mensen verder te kunnen helpen. Sanne is gezondheidspsycholoog op de afdeling Medische Psychologie van het ETZ, waar mensen met slaapproblemen vanuit psychologische invalshoek behandeld worden.
Presentatie Slaapstoornissen en IC opname
Er wordt gestart met de vraag “wat is slaap?”. De duur wisselt af van 5-9 uur/nacht. Slaap bestaat uit blokken van slaapcycli, vaak van anderhalf uur. Goede slaap zorgt voor rust in het lichaam en diepe slaap zorgt voor het hoofd leegmaken.
Op de IC en andere afdelingen in het ziekenhuis is vaak sprake van een verminderde slaapkwaliteit en een ernstige ziekte zorgt vaak voor een verstoorde slaap. Oorzaken zijn bijvoorbeeld psychologische problemen, delier, licht, geluid, medicatie en zorgactiviteiten. Sanne vertelt dat het effect van weinig slapen groot kan zijn. Denk maar aan hoe je je voelt na een hele slechte nachtrust. Als partner slaap je ook vaak slechter. In de zaal merkt een mevrouw op, dat zij dit herkent. Tijdens de IC opname van haar man, maar ook nu nog. Stress is hierin een grote factor. In de zaal wordt ook herkend dat effectief slapen soms lastig is. Je slaapt wel maar komt niet in de effectieve slaap. Dit noem je een slaap waarin te veel alertheid plaats vindt waardoor je niet goed uitgerust wakker wordt.
Wat doen we op de IC en in het ziekenhuis om slaap te bevorderen:
- Overdag daglicht
- Dimmen licht en monitor op schemerstand
- Overdag activeren
- Geluid minimaliseren (oordoppen aanbieden en langliggers op een rustige plek)
- Soms toedienen slaapmedicatie
Jeroen vertelt dat er verschillende soorten slaapstoornissen zijn. Overmatige slaap overdag, slapeloosheid (insomnie), stoornissen bij slaap (parsomnie), slaap-ritme stoornis en rusteloze benen syndroom.
Slapeloosheid is aanwezig als de patiënt zelf vindt dat hij moeite heeft met inslapen, doorslapen of niet uitgerust zijn gedurende minstens een maand. Oorzaken kunnen onder andere post traumatische stress stoornis, angst, ziekten, pijn en ongemakken zijn.
Sanne vertelt een belangrijk punt. Een deel van de mensen ontwikkelt na een acute slaapstoornis na verloop van tijd een aanpassing die effectief was tijdens de acute stressor, maar op lange termijn niet meer effectief is, zoals dutjes overdag.
Sanne geeft als voorbeeld dat het belangrijk is dat je een goede en prettige slaapruimte hebt. Wat wordt er geadviseerd en als behandeling aangeboden?
Zelfregistratie (slaapdagboek bijhouden) , leren ontspanning te vinden (ademhalings- en ontspanningsoefeningen), gedrag aanpassingen (slaaprestrictie en stimuluscontrole) en gedachten veranderingen (cognitieve therapie).
Een vraag uit het publiek. Hoe lang duurt het voordat slaapproblemen weggaan na een IC-opname?
Dit is voor iedereen wisselend. Het is belangrijk om moeheid en slaperigheid te leren scheiden.
Zorg dat je voordat je gaat slapen de dag afsluit. Wat is de oorzaak van het slaapprobleem? Hoe kun je weer leren ontspannen? Dit zijn vragen die je jezelf kunt stellen.
Een andere meneer komt met de vraag wat de nieuwe slaap apps kunnen betekenen? Jeroen geeft aan dat deze niet optimaal kunnen meten omdat deze op beweging detecteert. Dat is niet vergelijkbaar met bijvoorbeeld het onderzoek in een slaapcentrum met meetinstrumenten en plakkers op het hoofd.
Tips van Jeroen en Sanne voor het verminderen van slaapproblemen:
- Gebruik bed om te slapen, en niet teveel voor “rusten”
- Beperk aantal uren in bed (bijvoorbeeld niet meer dan 1 uur extra)
- Vermijd koffie, thee (met cafeïne) en alcohol in avond
- Rustige activiteit vooraf aan slapen
- In bed evt. wat afleiding: ontspannen muziek, lezen, geen TV
- Indien 20-30 min wakker, dan uit bed tot weer slaperig
- In ochtend een activiteit (bewegen, daglicht)
- Probeer slapen overdag te vermijden
Er worden een aantal stellingen ingebracht voor discussie:
- Er is wel/niet genoeg aandacht voor slaapkwaliteit van patiënt tijdens opname op de IC?
- Het is moeilijk normaal slaapritme terug te krijgen na thuiskomst?
- Slaapklachten na een opname zijn vaak van korte duur en behoeven geen extra aandacht.
- Bij slaapklachten na een opname kan de huisarts vaak goed helpen , of … er zou meer actief naar gevraagd moeten worden?
Onder het genot van een kopje koffie of thee kunnen de mensen nadenken over deze stellingen en dit bespreken aan tafel.
Jeroen vraagt: Is er genoeg aandacht voor de slaapkwaliteit? Wie had er problemen? Ja, er was wel aandacht voor op de IC, het geluid wordt gedempt. Maar het blijft een avontuur op de IC. Zoveel mogelijk de geluiden dempen is een tip vanuit het publiek. Een dame uit het publiek vertelt ook dat zij het thuis erg angstig vond om weer alleen te slapen. Een partner vertelt dat het ook een tijdje heeft geduurd voordat zij weer goed kon slapen. Een ander vult aan dat structuur helpt om een goede slaapkwaliteit te bereiken.
Een andere dame geeft ook aan erg angstig geweest te zijn bij alleen slapen. Geen vertrouwen meer in eigen lichaam was hiervan een mogelijke oorzaak.
Een meneer uit de zaal vertelt over slaapproblemen vooral na drukke dagen. Hij kan niet doorslapen. Sanne geeft aan dat als dit probleem op de voorgrond ligt je contact kan opnemen met de huisarts. Die sluit dingen uit en kan doorverwijzen naar bijvoorbeeld het slaapcentrum. Het is van belang om samen te onderzoeken wat slaapproblemen van de patiënt in standhouden. Is de oorzaak psychisch of lichamelijk?
Niet slapen heeft een impact op de kwaliteit van leven. Wanneer je op een IC hebt gelegen wordt het niet slapen soms tijdelijk geaccepteerd. Meerdere mensen in het café geven aan dat slaapproblemen ook later ontstaan. PICS klachten na meer dan een jaar. Waar kunnen we terecht? Nazorgpoli houdt vaak na een jaar op. De neuroloog geeft aan dat je de vraag altijd kan stellen bij de huisarts, bespreek je slaapprobleem.
De huisarts is niet bekend met PICS. Er is een nazorg traject behoefte ook met betrekking tot slaapproblemen. Meike Prins (Verpleegkundig Specialist in Opleiding ETZ ) geeft aan dat er veel aandacht is voor PICS en dat we bezig zijn met het opzetten van een nazorgrichtlijn voor mensen die op de IC hebben gelegen. We gaan zorgen dat de mensen met klachten sneller de hulp krijgen die nodig is. De samenwerking tussen huisarts en ziekenhuis bij ontslag is belangrijk zodat de patiënt in beeld blijft. Meike geeft aan dat www.icconnect.nl een prettige website is om te bezoeken, er is veel informatie te vinden die je verder kan helpen.
Afsluiting
Frank dankt in het bijzonder de sprekers van vanavond. Bezoekers worden uitgenodigd voor het volgende IC-café ‘terug aan het werk’ op 14 oktober 2019. Het was weer een prettige avond met veel eigen ervaringen en herkenning. Dank hiervoor.
Geschreven door: Meike Prins (IC verpleegkundige ETZ)